‘સોનલ, શાળાએ જવાનો સમય થઈ ગયો છે.’
‘તારે હજુ નહાવાનું બાકી છે’.
‘સોનલ શાળાના થેલામાં પુસ્તકો બરાબર લીધા કે નહી ‘ ?
‘ઘરકામ કર્યું હતું તે પણ મને બતાવ્યું નથી.’
‘તારા શાળાના કપડાંને ઈસ્ત્રી મારીને તૈયાર મૂક્યા છે’.
‘બરાબર જો શાળાનો બિલ્લો તારા નાસ્તાના ડબ્બાની બાજુમાં છે’.
પટેલ સર કહેતા, ‘ સોનલ , તારે બધાનું ઘરકામ તપાસવાનું. ‘
શાહ સર તેને ગણિતની એક્કો માનતા. સોનલે દરરોજ બોર્ડ ઉપર દાખલો ગણીને બતાવવાનો.
શાહ સરને બોલવામાં તકલિફ હતી, તેથી સોનલ તેમનો જમણો હાથ હતી. શાહ સરની ભૂલ કદાચ
થાય પણ દાખલો ગણતા સોનલની ભૂલ ન થાય !
સોનલને સંસ્કૃત ન ગમે. પંડ્યા સર ખૂબ મહેનત કરે પણ વ્યાકરણ ગોખવાનું, રામઃ રામૌ રામાઃ.
એવા નિયમો ગોખવા ન ગમે. તો પણ પંડ્યા સર હસીને કહે, ૫૦ માર્ક્સ લાવીશ તો પણ ઘણું.
સોનલને ખૂબ ખરાબ લાગતું પણ શું કરે ? ભલે તેને સંસ્કૃતમાં વ્યાકરણ ન ફાવતું કિંતુ સંસ્કૃત
વાંચવામાં તકલિફ પડતી નહી. તેના ઉચ્ચારણ શુદ્ધ રહેતા. તેનો મીઠો અવાજ હોવાને કારણે
શ્લોક ગાતા તેને ફાવતું.
આમ સોનલ ખૂબ હોંશથી ભણતી. બધા શિક્ષકો તેમજ શિક્ષિકાઓને માન પૂર્વક નિહાળતી.
તેના વર્ગનો દિલિપ કાયમ સર માટે ‘પંતુજી’ શબ્દ વાપરે. જેને કારણે તેને દિલિપ સાથે ઉભે ન
બનતું. દિલિપને સોનલ ખૂબ ગમતી. હવે આમ તેમની સાપ અને નોળિયા જેવી દોસ્તી હતી.
જો દિલિપ મારી સાથે દોસ્તી રાખવી હોય તો ‘પંતુજી’ શબ્દ તારે મારી સામે નહી વાપરવાનો.
તને ખબર છે, તેઓ આપણી પાછળ કેટલી મહેનત કરે છે. આપણને સારા નાગરિક બનાવવા
ખૂબ ઉત્સુક છે. તું આવો શબ્દ તેમને માટે વાપરે તે ઉચિત નથી.
બસ ત્યારથી દિલિપના પિતાજીને તેમના પરથી માન ઉતરી ગયું હતું. આ એ સમયની વાત છે જ્યારે
શાળામાં શિક્ષકોને પગાર બહુ મળતો નહી. મહેનત ખૂબ કરવાની વિદ્યાર્થિઓને ઘરે ભણાવવા જાય
તો તેમના માતા અને પિતા પૈસા આપવામાં કચ કચ કરે.
સોનલ સુખી ઘરની દીકરી હતી. દિવાળી આવે , પોતાની વર્ષગાંઠ આવે ત્યારે શિક્ષકોને , ‘ગુરૂ’ સમજી
પગે લાગતી અને સુંદર ભેટ સોગાદોથી નવાજતી.
એ દિલિપ આજે લગભગ ૧૭ વર્ષ પછી હ્યુસ્ટનમાં મળ્યો. અચાનક ગેલેરિયા મોલમાં બે જણા સામ સામે
ભટકાયા. સોનલ આગ્રહ કરીને દિલિપને પોતાની ઘરે લઈ ગઈ. જૂની વાતો કરતા બન્ને ધરાતા ન હતા.
ભલું થજો સોનલના પતિદેવ સાહિલ, ધંધાના કામે ભારત ગયા હતા. સરસ મજાનું જમીને બન્ને બેકયાર્ડમાં
આવ્યા. સ્વિમિંગ પુલ જોઈને દિલિપ બોલ્યો,’ તું હજુ સ્વિમિંગ કરે છે’ ?
‘મને અને મારા પતિ બન્નેને શોખ છે’.
અચાનક દિલિપ બોલ્યો , ‘એક વાત કહું ?’
‘અરે, તને પાંચાલ સર યાદ છે? મને ઘરે ભણાવવા આવતા હતાં ?’
‘હા’.બરાબર , તને ઘરે ભણાવવા પણ આવતા હતા. ‘
‘જેમને તું મને ન ગમતા શબ્દ,’પંતુજી’ કહીને સંબોધતો હતો . તે જ ને ?
તેઓ મને એકવાર મુંબઈના એન.સી.પી.એ માં મળ્યા હતા. હું તો તેમને બરાબર ઓળખી ગયો હતો.
તેમની સાથે વાત શરૂ કરી. અચાનક કહે, ‘અરે, તું દિલિપ મહેતા તો નહી ‘? મેં હા પાડી. વાતમાં ને
વાતમાં કહે, ‘તમે સારી પ્રગતિ કરી છે.’ કહીને મારા ખૂબ વખાણ કર્યા. ઉપરથી એમ પણ કહ્યું, ‘જે
વિદ્યાર્થી બાળપણમાં તોફાની હોય છે. તેઓનું ભવિષ્ય ખૂબ ઉજ્જવળ બને છે.’
‘જી’.તેમનો મારા પ્રત્યેનો આદર જોઈ મને પણ ગમ્યું. ‘
મેં તેમને મારું કાર્ડ આપ્યું, આગ્રહ પૂર્વક કહ્યું સમય મળ્યે જરૂરથી મારે ત્યાં આવજો. ‘
એ વાત મારા દિમાગમાંથી નિકળી ગઈ હતી. અચાનક છ એક મહિના પછી રવીવારની સાંજે હું
અને દીના ચા નાસ્તો કરી રહ્યા હતા, ત્યાં બારણાની ઘંટી વાગી. નોકરે બારણું ખોલી આવનાર
મહેમાનને દિવાનખાનામાં બેસાડ્યા.
‘હું અને દીના બહાર આવ્યા.’
‘આજે પાંચાલ સર ને કેટલા પૈસા આપું તો તેમને માથે કોઈ આપત્તિ હોય તો દૂર કરી શકું. તેઓ
જરૂર કોઈ આપત્તિમાં હશે એટલે મારે દ્વારે આવ્યા છે. એ વગર એમનું આવવાનું પ્રયોજન શું
હોઈ શકે ? મારા પિતાજીનો પંતુજી શબ્દ દિમાગમાં ઝબકી ગયો. મારું મોઢું મલકાઈ ગયું. ‘
આ વિચારોને કારણે ,’હું ખુલ્લા દિલથી તેમને મળ્યાનો આનંદ માણી શકતો ન હતો. યંત્રવત સંવાદ
ચાલતા હતા. મારું દિમાગ આંકડો મુકરર કરવામાં વ્યસ્ત હતું ‘.
લગભગ દોઢ કલાક થયો. હું રાહ જોતો હતો કે ક્યારે બોલે અને તેમને મારી ઉદારતા બતાવું.
‘ચાલો તો, તમને મળ્યાનો ખૂન આનંદ થયો. તમારી આવી સુંદર પ્રગતિ જોઈને દિલ ઠર્યું. આશિર્વાદ
રૂપે એક પરબિડિયુ ખિસામાંથી કાઢી દીનાને આપ્યું’ મારા તરફથી આશિર્વાદ સમજજો બેટા’ !
કાપો તો લોહી ન નિકળે એવા મારા હાલ હતા.
ક્યારેય આપણિ શાળાના શિક્ષકોનું અવમૂલ્યન ન કરશો. આપણે ત્યારે તેમને “ગુરુ” માનતા હતા.
આજે પણ તેમના પ્રત્યે આદરભાવ છલકાય છે.
‘સોનલ, તેમને વિદાય આપીને હું પોસ પોસ આંસુએ રડ્યો. જેમને ‘પંતુજી’ કહેતો હતો એ તો મુઠ્ઠી
ઉંચેરા માનવી નિકળ્યા. મને મારી જાત ઉપર નફરત જેવું થઈ ગયું. આવો વાહિયાત વિચાર મને
આવ્યો કઈ રીતે ?
મન માનસ અને માનવી 