મારું , મને , માયા અને મમતા

બાળપણમાં ભણ્યા હતા “મ મગરનો મ”. તે સમયે થતું મગર શબ્દ ખૂબ ડરામણો છે. તો આજે મારું, મને , માયા અને મમતા તેનાથી જરાય ઓછા ઉતરતાં નથી. કદાચ તમે એનાથી સંમત ન પણ થાવ. આ તો ‘વિચાર અપના અપના, ખયાલ અપના અપના જેવી વાત છે’ .

જીવન હાથતાળી દઈને પસાર થઈ રહ્યું છે. કાઢ્યા એટલા કાઢવાનો ઈરાદો નથી. માત્ર કબીરની માફક ‘ચદરિયા જ્યું કી ત્યં ધર દીની’ જેવા હાલ પણ નથી. માત્ર એટલું જરૂરથી પ્રયત્ન પૂર્વક ‘ચદરિયા’ ધોઈને આપવાનો પ્રયાસ જારી રાખવો છે.

મિત્રો યાદ છે, આજે આપણે માતા યા પિતા તો છીએ પણ દાદા, દાદી, યા નાના અને નાની પણ થઈ ચૂક્યા છીએ. ( જુવાનિયાઓને આ વાક્ય લાગુ નહી પડે. આંખ આડા કાન કરશો !) નાનું બાળક જ્યારે બોલતા શિખે ત્યારે કહે છે,

‘આકાશને ભૂખ લાગી છે’.

‘ઝરણાને નીની આવે છે’.

‘આ ગાડી સાર્થની છે’.

‘અરે આ નીમીની ઢિંગલી રડે છે’.

‘મારું’ અને મને શબ્દ એના શબ્દકોષમાં હોતા નથી ! કેવું નિર્મળ મન. કેવી સુંદર વાતો. કાનને તો મધુરી લાગે પણ તેની ક્રિયા જોવાની આંખોને પણ ઉજાણી થાય. બાળક એ પ્રભુની પ્રસાદી છે. તેનામાં મલિનતાનો છાંટો પણ નથી. સ્વાર્થ શબ્દ તેને માટે બીજા વિશ્વમાંથી આવેલો જણાય છે.

બાળક ભલે ગોરું, કાળું, જાડું યા પતળું હોય તે જયારે હસતું હોય ત્યારે ફરિશ્તા જેવું લાગતું હોય છે. એ બાળપણની બાલિશતા સમયના સપાટા સાથે ક્યારે ગાયબ થઈ જાય છે ખબર પડતી નથી.

જ્યારથી ‘મારું’ બોલતા શીખે છે પછી મુસિબતોની વણઝાર  ચાલુ થાય છે. મારામાં ‘માયા’ ભળે એટલે એ વણઝારનો રણકાર ચાર ગઉ દૂર સુધી સંભળાય. અંતે મ માંથી બનેલી ‘મમતા’ ઘોંઘાટ બની સમગ્ર અસ્તિત્વને પાયામાંથી હચમચાવી મૂકે છે.

માયામાં લપેટાયેલો ‘મ’ સારા અને નરસાનું ભાન ભૂલે છે. ‘મ’નું ‘હું’ માં રૂપાંતર થાય છે. બસ પછી આખી જીંદગી ખેલ ખેલ્યા કરો. જીવાની માયા જાળમાં એવા ફસાઈ જશો કે જેમ બહાર નિકળવા પ્રયત્ન કરશો એટલા અંદર ખૂંપતા જશો.  

હવે તમે કહો ‘મ’ મગરનો એ ભણ્યા હતા ત્યારે કેટલા સુખી હતા.

એ ‘મ’ જ્યારે અન્ય વ્યક્તિને ‘મગતરાં’ સમજે છે ત્યારે ભયાનક પરિસ્થિતિનું સર્જન કરે છે.

ધારો છો એટલો ‘મ’ મુશ્કેલ ‘પરિસ્થિતિનું સર્જન કરતો નથી. કોઈ પણ સહાય વગર ‘ન’ સાથે જોડાય ત્યારે ‘મન’ બને અને સુંદર સૃષ્ટિનું સર્જન કરે. ‘મુક્ત’ વિહાર કરે અને પ્રકૃતિ સાથે અડપલાં કરે. ‘મનસને ‘ સંયમની લગામ વડૅ ‘માનવીને માનવ’ બનવા માટે મન મૂકીને મગ્ન થઈ જાય.

મન ,મમતાની ઓથે સ્વાર્થને સીંચે છે ત્યારે બિચારા ‘મ’ નો મહિમા ઘવાય છે. મની સાથે મગજમારી ન કરો, તેની સંગે મહાલો.

જુઓ, જીવન મરજીવા બની  મંગલ લાગશે.

એ જ ‘મ’એ કાનાનો હાથ ઝાલ્યો અને ‘મા’નું સર્જન થયું. આજે ભલે એ વાત મધુરી યાદો પૂરતી સિમિત છે પણ વાગોળવા બેસીએ ત્યારે સમયનું ભાન રહેતું નથી. એ વિચારોમાં વહેવું ગમે છે. એ સંગ માણવાની દિલમાં ઊંડૅ તમન્ના છે. જે શક્ય નથી !

કાનાનો હાથ ઝાલીને ‘મ’ એ સિદ્ધ કરી બતાવ્યું, કક્કામાં તેનું સ્થાન ભલે પહેલું નથી તે જ્યાં છે ત્યાં યોગ્ય છે અને અમર છે.