****************************************************************************************************************
‘મારી ગાગરડીમાં ગંગા જમુના રે
પનઘટ પાણી મારે જાવું છે’
ગામડૅ જાંઉ ત્યારે પનિહારી સાથે નાની ગાગર લઈ પાણી ભરવા જતી. ગામડામાં બહુ રહી નથી. જન્મી મુંબઈમાં, મોટી પણ મુંબઈમાં થઈ. ઉનાળાની રજાઓમાં દાદી અને નાનીને મળવા ગામ જતાં. આ એ જમાનો હતો જ્યારે આપણા દેશમાં ગામડાંઓમાં વિજળી પહોંચી ન હતી. દરરોજ સાંજના ટાણે ફાનસમાં ઘાસલેટ ભરવાનું અને કાચના ગોળા સાફ કરવાના. ઘરમાં નોકર બધું કામ કરે પણ મને તેની સાથે બેસી આવા બધા કામમાં મદદ કરવી ગમે. ફાનસ લઈને ત્રીજે માળે ઓરડીમાંથી મોટું તપેલું કે ઘડો લેવા મમ્મી મોકલે. દોડતા દોડતાં જવાનું, મોટેથી શ્રી કૃષ્ણઃ શરણં મમ, બોલતાં બોલતાં દાદરો ઉતરવાનો. ચાલવાનું નહી દોડવાનું. પહેલે માળે પાણિયારું હતું. પાણી પીવાનું માટલું પણ ત્યાં. ‘ડોયો’ માટલામાંથી પાણી કાઢવા માટે વપરાય તે. તે માટલાને નળ ન હોય. ગામમાં જઈએ એટલે કુંભારને ત્યાંથી નવું માટલું આવી જાય, તેના પાણીનો સ્વાદ આજે પણ આ વાત લખતાં યાદ આવે ને તરસ ઉપડે.
ઘણે વરસે ગામ ગઈ હતી. એનું એ જ પાણિયારુ હતું. મને જોઈને ખુશીથી ડોલી ઉઠ્યું . મારું અંતર પણ ઝુમી રહ્યું. માત્ર હું અમેરિકાથી ગઈ હતી એટલે પ્લાસ્ટિકનો જગ મૂક્યો હતો. મને તો હજુ તાજા માટલાનું પાણી ભાવે છે. અમે બન્ને એકબીજાને ભૂલ્યા ન હતાં. આખું ઘર નવું થયું હતું. પાણિયારું જેમેનું તેમ રાખ્યું હતું. મમ્મી ત્યાં રોજ સંધ્યા ટાણે દીવો કરે.
આજે અમેરિકામાં બાટલીના પાણી પીધાં હોય તેને એ પાણીના સ્વાદની શું ખબર પડે. હવે પાણિયારા પર કૃષ્ણનું સુંદર ચિત્ર દોરેલું હોય. કાળિય નાગને નાથતા કૃષ્ણનું ચિત્ર મને બહુ ગમતું. આ વાત ૫૦ વર્ષ પહેલાંની છે. દિવસ દરમ્યાન તો એ ચિત્ર જોવાનું મને બહુ ગમતું. બસ, રાતના સમયે મને એવું લાગતું કે એ કાળિય નાગ ડોલી રહ્યો છે. હું નજીક જઈશ તો મને ફુંફાડો મારી ડસી જશે. કૃષ્ણ મોરલી વગાડતાં તેના શીર પર ઉભેલા દેખાય. એ જમાનાના પાકા રંગને સમયની થાપટ વાગતી નહી. થાંભલા પર કોતરેલી પૂતળીઓ અને તેમાં પૂરેલા રંગ આજે પણ આંખ મીંચુ ત્યારે ચક્ષુ સમક્ષ દેખાય છે.
દિવસ દરમ્યાન તો દોડી, દોડીને બધા માટે પાણીના ગ્લાસ લાવતી. રાત થાય ત્યારે મારા ટાંટિયા ઢીલા થઈ જાય. એ પાણિયારા પર એક દીવો સળગતો હોય. જે દીવસે દીવામાં તેલ ન પૂર્યું હોય તો, હું જઈને મિણબત્તી મૂકી આવતી. મમ્મી ને હું ડરપોક છું એવો ખ્યાલ આવવા દેતી નહી. હવે આ પણિયારું જાણે મારી બહેનપણી ન હોય. એની નજીક જાંઉ, જાણે ડોયો મને કહી રહ્યો હોય, ‘મને ઉપાડ, માટલાં પરથી બુઝારું ઉઠાવ. પાણીણો ગ્લાસ ભર અને અદ્ધરથી પી. ”
આજની તારિખમાં તો કોઈને લાગશે આ કઈ ભાષા છે. આ ડોયો, બુઝારું એ બધું શું છે? હવે આ બુઝારાની વાત પણ ખૂબ રસપ્રદ છે. મમ્મીએ નોકર પાસે બધાં વાસણ કોઠીમાંથી કઢાવ્યા ન હતાં. તેથી માટલા પર સરસ મજાનો નેપકિન પાથર્યો હતો. ગામમાં જઈએ એટલે મામા ,ફોઈ બધા ઘએ રોજ આવે. મામા, બે મા ભેગી થાય ત્યારે મામા બને. તેમણે નેપકિન જોયો. તરત પાછે પગલે કંસારાને ત્યાંથી બુઝારું લઈ આવ્યા. માટલા પર ઢાંકવા માટે તે વપરાય. મારી મમ્મી તો પોતાના ભાઈની સમજદારી જોઈ ચકિત થઈ ગઈ.
ગામ જઈએ, ઘર નોકર સાફ કરે બધું ગોઠવે. અમારે ત્યાં સદાવ્રત ચાલતું. કોઈ પણ પરોણો ગમે ત્યારે આવે એટલે મમ્મી કે પપ્પા કહેશે, ‘જમીને જજો’. આ એ જમાનાની વાત છે, જ્યારે ગામમાં ગેસના ચૂલા પણ ન હતાં. રાતના વિજળીથી ચાલતાં દીવા પણ નહી. કિંતુ હ્રદયની ઉદારતા. નવા માટલાનું મસ્ત મઝાનું ઠંડુ પાણી. જો તમે આ પાણી જીવનમાં ન પીધું હોય તો અતિ મહત્વનો લહાવો ગુમાવ્યો છે. એમાંય એ પાણી, જો પાણી ભરવાવાળી બાઈ વાડીકુવાનું લાવી હોય તો તમને અમૃતનો સ્વાદ આવે. આજે ૫૦ વર્ષે પણ એ ઠંડા પાણી નો સ્વાદ હું ભૂલી નથી.
અરે બીજું કહું , આજે એ વાડી કુવો એકદમ બિસ્માર હાલતમાં છે. ગયે વર્ષે હું ગામ ગઈ ત્યારે મને તેની હાલત જોઈને રડવું આવી ગયું હતું. તેની બાજુમાં રહેતાં લોકોને કહ્યું,’ પૈસા હું આપું આ કૂવાની હાલત સુધારવા માટે’.
એક જુવાન બોલ્યો, બહેન સરકાર આકામ કરવા નહી દે’. ઠંડુ પાણી ફરી વળ્યું મારા વિચાર પર.
પાણિયારા પર બે માટલા ગોઠવેલાં. બાજુમાં ત્રણ ગ્લાસ હોય. બધા અધ્ધરથી પીએ એટલે બહુ ગ્લાસની જરૂર ન પડે. રાતના પાણિયારા પર દીવો કરવાનું કામ મમ્મીએ મને સોંપ્યું હતું. ઘણા વર્ષો પછી ગામ ગઈ હતી. હવે તો વિજળીના દીવા ઝગમગી ઉઠ્યા હતાં. પાણિયારા ઉપર એક નાનો દીવો આખી રાત ચાલુ હોય.
અચાનક મને ડુસકાં સંભળાયા. પેલો ડોયો તલપાપડ થતો જણાયો . મેં હળવેથી તેને હાથમાં લઈ પસવાર્યો. અમારી પુરાણી પ્રીત નૃત્ય કરી ઉઠી. એક અઠવાડિયુ પાણિયારા પર દીવો કરવાનો ઈજારો મારો હતો.
ત્યાં બા બોલ્યા,’ ચાર મહેમાન આવ્યા છે, પાણી લાવજો બેટા.’
પાણિયારા તરફ વળી. ડોયાને હાથમાં લીધો ,અમને બન્નેને આનંદની લહેરનો અનુભવ થયો. બુઝારું ખોલ્યું, ચાર ગ્લાસ ભર્યા ત્યાં સુધીમાં તો મારો હરખ માતો ન હતો. સ્ટિલની ટ્રે ત્યાં માટલા પાછળ રાખવાની આદત હતી. લઈને મહેમાનને પાણી આપ્યું સહુએ ખૂબ શાંતિ પૂર્વક પીને કહ્યું, ‘તમારું માટલું નવું છે?’
મને ખૂબ આનંદ થયો. નવા માટલાનું ઠંડુ મીઠું પાણી સહુએ વખાણ્યું.
પાણી આપીને ખાલી ગ્લાસ લઈ પાછી આવી, ‘જોયું હજુ નવા માટલાનું પાણી કેવું મીઠું લાગ્યું’. તરત હું બબડી ઉઠી.
‘જો સાંભળ, મને હજુ પણ નળવાળા માટલા કરતાં આ ગોળી વધારે ગમે છે. ધીરેથી બુઝારુ ઉંચકવાનું. ડોયાને માટલામાંથી ભરી ગ્લાસમાં પાણી ઠાલવવાનું. ‘ ગમે તેટલું પાણી પીએ ,વધારે પીવાનું મન તરસ્યા કરે. ડોયાને સમજાવી દીધું. ‘હું અઠવાડિયું રહેવાની છું. બનશે ત્યાં સુધી બધાને પાણી હું આપીશ . તારા અને મારા ભૂતકાળની પ્રેમ કહાની કહીશ’.
આજે વાચક મિત્રોને ખાનગી વાત કહી દંઉ. આ ‘પાણિયારું’ સસરાજીના ઘરનું છે. પાણિયારું એટલે પાણિયારું પિયર કે સાસરી શું ફરક પડે છે. મને તો સરખો પ્રેમ મળે છે. અરે, મને તો આનંદ પણ એવો જ લાગે છે. પૂ. બાની રજા લઈને આ ‘ડોયા’ને મારી સાથે અમેરિકા લઈ જઈશ. ત્યાં પાર્ટીમાં ડ્રીંક સર્વ કરવામાં એનો ઉપયોગ કરીશ. હા, પિયરનો ડોયો તો હવે ભાભી વાપરે છે. ‘તું’ એનો તો સગા વહાલો છે. તને મારી સાથે જરૂર લઈ જઈશ’.
લગ્ન પછી તો સાસરી જ ગમે ને ?
તાજેતરની ટિપ્પણીઓ